Sport w Ayurwedzie - bądź aktywny zgodnie ze swoją doshą

Każdy typ konstytucji jest niepowtarzalny, ma swoje słabsze i mocniejsze strony. Celem nie jest, by stać się którymś z tych typów konstytucji, ale żeby pozytywne cechy naszej prawdziwej konstytucji wzmacniać i wykorzystywać, zaś te mniej korzystne cechy – osłabiać.

Jeśli w twoim ciele przeważa cecha Vata

Osoba o czystej konstytucji Vata podobna jest wzburzonemu koniowi wyścigowemu – bez wytchnienia w ruchu, bezustannie zajęta, często rozgorączkowana i nerwowa, niekiedy roztargniona i nieostrożna. Jej ciało nie jest silne, ale za to szybkie i zręczne, zatem nic dziwnego, że uwielbia szybki i energiczny ruch, jednak nie wytrzymuje tego tempa na dłużej bez utraty swojej wewnętrznej równowagi. Właściwie, jeśli sama nie wyhamuje – jej natura zmusi ją do tego, ponieważ jej ciało nie jest wytrzymałe i szybko się męczy. Należy też pamiętać, że Vata szybko zapala się do jednej dyscypliny sportu, ale równie szybko ją porzuca, bo akurat zmieniła obiekt swoich zainteresowań.

Jeśli cecha Vata nie jest zbalansowana i wymyka się spod kontroli (czyli krótko mówiąć: jest jej w nadmiarze), może prowadzić do zachowań obsesyjnych i uzależnień. Osoby Vata łatwo wówczas popadają w chorobliwy nałóg znany wśród sportowców “syndromem nałogowego biegacza” – są całkowicie sfiksowane na punkcie ciągłego ruchu, trenują ponad swoje siły i często doprowadzają się do stanu skrajnego wyczerpania lub kontuzji.

Osoby nawet o zbalansowanej konstytucji Vata muszą zachować szczególną ostrożność w ocenie granic swoich możliwości i próbach ich przekraczania, gdyż z uwagi na swoje lekkie i kruche ciało mogą je łatwo narazić na urazy. Te ograniczenia powodują, że rzadko zostają zawodowymi sportowcami, nie mniej jednak mogą odnaleźć swoje powołanie w tańcu, szczególnie w balecie.

Jeśli w twoim ciele przeważa cecha Pitta

Pitta uosabia ogień, nic więc dziwnego, że osoby o tej osobowości mają palące pragnienie, by zdobywać sukcesy i wygrywać. Z natury osobom o czystej konstytucji Pitta towarzyszy silny duch rywalizacji i wręcz wrodzony instynkt zwycięstwa. To dlatego osiągają w życiu dużo i często zbierają laury. Z zasady to urodzeni zapaleńcy, którzy muszą być ostrożni, by się psychicznie i fizycznie nie wypalić. Nie brakuje im motywacji ani napędu, i najczęściej są tylko wtedy usatysfakcjonowani, gdy wygrają ze złotym medalem na piersi. Nie ma znaczenia, jak się gra, tylko czy się wygra.

Typ Pitta to osobowość przywódcza, stąd osoba o tej doshy często pełni funkcję kapitana drużyny. Jednak z uwagi na swoją wybujałą indywidualność połączoną z wrodzoną odwagą, pociąga ją bardziej sport indywidualny. Dominuje więc we wspinaczce, narciarstwie, skokach spadochronowych i wyścigach. Oczywiście osoba Pitta odnosi również korzyści ze sportów zespołowych, gdyż zaspakaja i równoważy to jej chęć rywalizacji, uczy współpracy oraz rozwija umiejętność dzielenia się osiągnięciami i sukcesami z innymi.

Trzeba przyznać, że osoby Pitta są doskonałymi sportowcami. Jednak aby utrzymać się w jednej dyscyplinie sportu, musi ona sprawiać im przyjemność i satysfakcję. Nieokiełznany duch konkurencji może zmienić trening w katorżniczą walkę, by stać się najlepszym i niepokonanym. Dlatego to ciągłe dopingowanie się do nieprzerwanego pasma zwycięst łatwo może zniszczyć radość płynącą z samej gry lub satysfakcję z bycia po prostu dobrym zawodnikiem. Dochodzi niekiedy do błędnego koła w ambitnej naturze Pitty: z jednej strony brak zadowolenia i poczucia spełnienia przyćmiewają jej zapał i wytrwałość w obranej dyscyplinie sportu, z drugiej zaś strony przy braku sukcesów tracą koncentrację i opanowanie, które są warunkiem i drogą do ich osiągnięcia.

Jeśli w twoim ciele przeważa cecha Kapha

Osoby o konstytucji Kapha w karierze sportowej rozkwitają niekiedy późno. Jako dzieci przesiadują lekcje w-fu na ławkach jako publiczność kibicując rozgrywane mecze i dopiero po jakimś czasie rozwijają swoje umiejętności sportowe. Z natury są “luzakami” swobodnie i z gracją kontrolującymi swoje ciało. Uwielbiają koleżeństwo sportów zespołowych, dlatego czują do nich wielkie zamiłowanie. Można zauważyć, że większość graczy koszykówki ma ten opanowany temperament Kaphy, gdzie trudno o wyprowadzenie z równowagi i postradanie zmysłów. W największym huraganie gry potrafią wykazać się ogromną dozą spokoju i koncentracji.

Jednak aby zabłysnąć na boisku osoba o przewadze cech Kaphy musi zostać zmotywowana do wysiłku fizycznego. Bez treningu jej ciało z wiekiem podwaja swoją wagę i dołącza do tej części społeczeństwa, która większość czasu spędza na oglądaniu sportu niż na jego czynnym uprawianiu. Dla dobra swojego zdrowia fizycznego i psychicznego osoba Kapha powinna równoważyć swoje wręcz upodobanie do ospałości, zniechęcenia i bezkrytycznego samouwielbienia poprzez regularny trening i wysiłek. Aerobowe ćwiczenia są najbardziej odpowiednie dla krzepkiej i solidnej budowy ciała Kaphy, a stają się dla niej tym bardziej atrakcyjne i motywujące, jeśli można je wykonać z odrobiną wdzięku i finezji.

Jednak same z siebie rzadko znajdują chęć, by włożyć w trening całkowity wysiłek i poświęcenie. Konieczność wykonywania energicznych ćwiczeń (bynajmniej nie dla medalu) nie jest dla nich ponętna, jeśli przy tym nie zaspokoją swojej potrzeby komfortu i wewnętrzego spokoju. Wycieczka rowerowa? Owszem, ale bez pośpiechu i z częstymi przystankami na przekąski w przydrożnych barach, gdzie z pewnością więcej zjedzą kalorii aniżeli spalą na rowerze. Ale właśnie takie beztroskie i luźne aktywności, połączone z przyjemnościami najbardziej typ Kapha motywują.

Konstytucje mieszane

Vata-Pitta

Osoba o tym typie konstytucji łączy w sporcie żwawość Vaty i siłę Pitty, jednak wytrzymałość nie jest jej mocną stroną. Jako że jest nieprzeciętnie zwinna i szybka, może wykorzystać te cenne przymioty w takich rodzajach sportu, gdzie do zwycięstwa potrzeba skoncentrowanego pocisku energii. Dominująca dosha Vata może wpływać jednak na to, że przedwcześnie ogarnie ją zmęczenie lub podda się zapaleńczej manii trenowania ponad swą miarę.

Ogień doshy Pitta będzie dawał jej motywację, aby we wszystkich poczynaniach wypadać wyśmienicie i odnosić zwycięstwo. Ten rywalizujący odcień cechy Pitta może skłaniać do podejmowania ryzyka, by przekraczać pewne wrodzone granice, czego negatywnym skutkiem staną się częste urazy i kontuzje.

Kombinacja powietrza Vaty i ognia Pitty stwarza wprawdzie mało stabilną, ale mimo wszystko produktywną osobowość. W naturze takiej osoby drzemie chęć, aby być szybkim i wszystko szybko zdobywać. Domieszka doshy Pitta sprawia, że stawia bardzo wysoko przyjemność i radość, którą daje wysiłek fizyczny. Bez doświadczenia satysfakcji traci po prostu zainteresowanie sportem.

Typ Vata-Pitta zdobywa duże osiągnięcia w gimnastyce, balecie i szeroko rozumianym tańcu, jak również w tych dziedzinach, gdzie w pierwszym rzędzie wymagana jest prędkość, a dopiero potem siła. Osoba taka posiada wysoki potencjał intelektualny i dzięki niemu rozwija strategię, aby szybko osiągnąć cel.

Pitta-Vata

Ten typ konstytucji zawdzięcza doshy Pitta nieprzeciętną siłę, zaś prędkość - doshy Vata. Pitta obdarza również silną, sprawnie reagującą muskulaturą. Ta siła mięśni dobrze współgra z dynamiką Vaty, co czyni osoby Pitta-Vata dokonałymi biegaczami na krótkie i średnie odcinki. Wielu maratończyków światowej klasy również należy do tej konstytucji.

Osoby o tym typie dosh mają raczej średnią budowę ciała, ale silnego ducha rywalizacji. Idealnie sprawdzają się w dyscyplinach sportu, gdzie siła i prędkość idą w parze, jak gimnastyka, trening aerobowy, taniec. W tych sportach odnajdują się też osoby Vata-Pitta, ci jednak nie mają tak mocno zarysowanego w ich naturze ducha walki jak osoby Pitta-Vata. Obydwie konstytucje jednak nie powinny nadwerężać swoich ciał, gdyż zarówno jedna jak i druga nie posiada struktury i wytrzymałości charakterystycznej dla doshy Kapha.

Przewaga Pitty w kombinacji doshy Pitta-Vata może się manifestować w ten pozytywny sposób, że osoby te zazwyczaj podejmują śmiałą rywalizację nie tylko w sporcie. Swoje lotne pomysły realizują równie chętnie co błyskotliwe w biznesie i w każdej innej sferze życia. Ich silne parcie na sukces może niestety prowadzić niekiedy do frustracji, gdyż osobom tym przyświeca w życiu tylko cel, efekt końcowy ich działań, a nie sam proces i działanie na drodze do sukcesu.

Fizycznie łatwo ich złamać, lecz ich wytrzymałość psychiczna jest nieporównywalnie większa. W biznesie okazują się bardziej wytrzymali niż w sporcie, którym wcześniej się całkowicie poświęcili i wypalili. W późniejszym wieku traktują sport jako sposób pozostawania w formie, bez konieczności pobijania światowych rekordów.

Vata-Kapha

Osoby o tej konstytucji mogą mieć filigranową budowę ciała lub też być bardzo wysocy. Posiadają szybki umysł Vata i bardzo dobrą zdolność koordynacji Kapha. W sporcie są świetnymi graczami zespołowymi. Szybkość i wytrzymałość utrzymane w dobrej proporcji predestynuje ich do nieprzeciętnych biegaczy na długie dystansy. Ponieważ w tej konstytucji dosha Pitta nie ma dominującego wpływu, osoby Vata-Kapha zdobywają osiągnięcia również w warunkach niesprzyjającego upału czy “gorączki emocjonalnej” towarzysącej tak wielu rywalizacjom, gdzie napięcie i emocje tak bardzo decydują o zwycięstwie czy porażce. Kombinacja cech Vaty i Kaphy dobrze sprawdza się również w tych rodzajach sportu wytrzymałościowych, gdzie konieczne są krótkie pchnięcia energii.

Kapha-Vata

Osoby o tej konstytucji z uwagi na dominującą doshę Kapha wykazują się większą stablinością, zarówno psychiczną jak i fizyczną w porównaniu z osobami Vata-Kapha. Zwykle są też od nich wyżsi i silniej zbudowani. Z tego powodu są dobrymi zawodnikami wytrzymałościowymi, choć nie brakuje im też prędkości, którą zawdzięczają doshy Vata. Ich bliscy krewni Vata-Kapha są wprawdzie bardziej szybcy, za to nie tak wytrzymali. Obydwie jednak konstytucje, Vata-Kapha i Kapha-Vata, powinny unikać zimnej pogody i sportów związanych z zimową aurą. Jeśli mają zmagać się z przeciwnikami, to owszem – na hali sportowej, aniżeli na zewnątrz ze szczypiącym w nos mrozem.

Osoby Kapha-Vata mogą niekiedy stać się nieco otyli, ale mimo tego pozostawać relatywnie szybcy i zwinni. Jeśli ich ciało nabrało zbędnej wagi i chcą wrócić do formy, wówczas trenują do upadłego, choć wówczas narażają mało stabilną strukturę ciała Vaty. Jednak to Kapha obdarza ich dobrą kondycją umysłu, która okazuje się bardzo przydatna w zachowaniu skupienia i relaksu w decydujących momentach starcia o zwycięstwo.

Pitta-Kapha

Osoby o tej konstytucji cechuje wytrzymałość Kaphy, a jednocześnie siła i napęd Pitty. Umysł Pitty wybija się ponad przeciętność nieokiełznaną siłą woli, i to jest dokładnie to, co lekarz ayurwedyjski przepisałby na recepcie dla leniwej natury Kaphy. Typ Kapha potrzebuje motywacji do działania, ale kiedy jest już zmotywowany, to okazuje w sporcie niewiarygodną koordynację ciała. Osoby Pitta-Kapha łączą pasję i ducha walki Pitty z naturalną gracją i opanowaniem Kaphy. To jest niesłychanie zwycięska kombinacja cech w zawodach sportowych. Domieszka doshy Kapha staje się gwarantem tego, że gorące pragnienie sukcesu Pitty wzbogacone zostaje o radość z samego współuczestniczenia w rywalizacji i tym samym przynosi wygraną. Usatysfakcjonowana, radosna i spełniona Pitta jest bowiem symbolem pomyślności i powodzenia.

Z uwagi na dominację doshy Pitta w tej konstytucji, osoby Pitta-Kapha mogą być impulsywne i gładko wpadać w gniew, szczególnie gdy się emocjonalnie rozpalą i mimo fizycznego wysiłku przegrają. Również doshy Pitta zawdzięczają dobrze rozwiniętą muskulaturę, co w połączeniu z masą, która przydaje im Kapha, predestynuje ich do wyśmienitych kulturystów.

Ich wrodzona chęć do rywalizacji czyni z nich doskonałych zwycięsców w dyscyplinach sportów indywidualnych, ale gdy szczęście im nie dopisze stają się kiepskimi przegranymi. Trzeba jednak przyznać, że niełatwo ich pokonać, w niemal każdej aktywności wypadają nieprzeciętnie dobrze.

Osoby Pitta-Kapha mogą relatywnie szybko przybierać na wadze, ale dzięki doshy Pitta rzadko bywają otyli. Z uwagi na nadmiar ognia w swoim ciele, powinny ostrożnie obchodzić się ze swoim ciałem szczególnie w czasie treningów latem, a swoje emocjonalne temperatury “schładzać” poprzez dietę i techniki relaksacyjne.

Kapha-Pitta

Dominujący wpływ Kaphy czyni osoby Kapha-Pitta świetnymi kumplami i przyjaciółmi, z którymi chętnie dzieli się towarzystwo, szczególnie we wspólnym uprawianiu sportu. Wystarczająca doza doshy Pitta zapewnia również, że swoje zadania wykonują z wielkim poświęceniem i można liczyć na ich sumienność. Jako sportowcy doskonale odnajdują się w grach zespołowych, a ich chłodny temperament pozwala im grać z wyczuciem i gracją. Dobrze znoszą też emocje związane ze euforią zwycięstwa, jak i bólem przegranej.

Osoby Kapha-Pitta angażują się w sport, bo kochają grę i zespół – czerpią radość bycia w jednym, jak i drugim. Nie znają palącego ducha konkurencji, ale mimo wszystko potrafią wskrzesić w sobie iskrę motywacji. Zgodnie z swoją naturą osiągają cel bez konieczności szaleńczego opętania, by go za wszelką cenę osiągnąć. Odnajdują się najlepiej w zespole – zarówno w sporcie, biznesie, jak i rodzinie. I myślą zawsze o zadaniu, a nie o sobie.

Bez odpowiedniego treningu osoby Kapha mogą łatwo poddać się zmęczeniu i stracić koncentrację. Ich naturalny talent do uprawiania sportu może długo pozostawać ukryty i bezużyteczny, dopóki nie zostaną zmotywowani. Jeśli trener da im tę motywację, zapłonie ogień Pitty i szybko zrobią postępy. Wielkość ich talentu czeka tylko, by wypłynąć na powierzchnię, gdy pojawi się inspiracja. Przebijają innych w sile i wytrzymałości, choć może tylko odrobinę ustępują w szybkości, którą i tak wyrównują poprzez wyjątkowy talent sportowy.

Jeśli jednak uleci inspiracja i namiętność do sportu, ich nieprzeciętne zdolności pochłonie bierność i niemoc, która prześladuje doshę Kapha w jej “złym” wydaniu.

Sama-dosha

Ta konstytucja występuje relatywnie rzadko. Osoby o tej doshy posiadają prędkość Vaty, siłę Pitty i wytrzymałość Kaphy. Dobrodziejstwem, jakim obdarzyła natura osoby Sama, jest to, że osiągają niebywałe sukcesy niemal w każdej dyscyplinie sportu. Wrodzone zdolności sprawiają, że są sportowcami o światowej klasie. Dzięki nim, odpowiedniemu treningowi i prawidłowemu wyborowi dyscypliny sportu mogą stać się najlepszymi w swojej dziedzinie.

Ponieważ ten typ doshy jest wyrazem w równych częściach cech doshy Vata, Pitta i Kapha, osoby o tej konstytucji trudno wyprowadzić z równowagi. Jeśli jednak tak się stanie, niełatwo im ją z powrotem odzyskać. Osoby te muszą ponadto uważać na te słabości, którymi obdarzyła je każda z dosh. Z powodu doshy Vata powinni unikać nadwerężenia i przetrenowania, z powodu Pitty – przegrzania, zaś z powodu Kaphy – braku inicjatywy i motywacji.

foto: Markus Spiske